Λέξη περσική "ντερμπέντ" (= δίοδος, πέρασμα)
Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού Ντερμπέντ (περιοχή της Προύσας) είναι και αυτοί πρόσφυγες από το νομό Κιλκίς, κυρίως από το χωριό Ποντοκερασιά. Οι ανωτέρω εγκαταστάθηκαν στο Ντερμπέντ μετά την ανταλλαγή, το 1924. Το χωριό ήταν ολοσχερώς κατεστραμμένο από τους εμπρησμούς που είχε δεχτεί από τους τούρκους τσετέδες (αντάρτες/ άτακτος στρατός κουρδικής καταγωγής). Οι κάτοικοι είναι στο σύνολο τους αγρότες και ασχολούνται περισσότερο με τα σιτηρά και την ελαιοκαλλιέργεια. Μάλιστα δεν αρνούνται να παραδεχτούν ότι τα ελαιόδενδρα είναι αυτά που καλλιεργούσαν οι παππούδες μας και τους μείνανε σαν θείο δώρο όταν εγκαταστάθηκαν εκεί.
ΝΙΚΑΙΑ-ΙΖΝΙΚ
Η Νίκαια είναι γνωστή για τα φημισμένα κεραμικά προϊόντα της. Από τον 14ο αιώνα ως τις αρχές του 20ού, τα αγγειοπλαστικά εργαστήρια της Νίκαιας παρήγαγαν κεραμικά πλακίδια για την επένδυση τοίχων, αγγεία, επιτραπέζια σκεύη και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Τα προϊόντα αυτά ήταν περιζήτητα από την οθωμανική αυτοκρατορική αυλή και τις πλούσιες οικογένειες της Κωνσταντινούπολης.
Ο ιστορικός Μέμνων ήθελε την πόλη να κτίζεται από μετανάστες από την πόλη Νίκαια της Λοκρίδος, πλησίον των Θερμοπυλών, δηλ. ελληνικής καταγωγής. Πράγματι, η τελευταία καταστράφηκε κατά τον Ιερό πόλεμο και οι Φωκείς γείτονες ξερίζωσαν τους Νικαείς από την πόλη τους. Οι άστεγοι πλέον κάτοικοι ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο μέχρι την Ινδία και κατά την επιστροφή ίδρυσαν στην Βιθυνία μια ομώνυμη πόλη σε ανάμνηση της κατεστραμένης τους πατρίδας.]
Ο ιστορικός Μέμνων ήθελε την πόλη να κτίζεται από μετανάστες από την πόλη Νίκαια της Λοκρίδος, πλησίον των Θερμοπυλών, δηλ. ελληνικής καταγωγής. Πράγματι, η τελευταία καταστράφηκε κατά τον Ιερό πόλεμο και οι Φωκείς γείτονες ξερίζωσαν τους Νικαείς από την πόλη τους. Οι άστεγοι πλέον κάτοικοι ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο μέχρι την Ινδία και κατά την επιστροφή ίδρυσαν στην Βιθυνία μια ομώνυμη πόλη σε ανάμνηση της κατεστραμένης τους πατρίδας.]
ΝΙΚΑΙΑ
Ο ναός της Αγίας Σοφίας (της του Θεού Σοφίας) στον οποίον υπογράφηκε ο τόμος αποφάσεων της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (κατά της Εικονομαχίας). Γύρω στο 2015 ήταν κυριολεκτικά ερειπωμένος. Σήμερα είναι πλήρως αναστηλωμένος και συντηρημένος και περιβάλλεται από πολύ όμορφο πάρκο, ο οποίος λειτουργεί ως επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος.